Spirometrie FAQ

Spirometrie is een eenvoudig longfunctieonderzoek dat vaak gebruikt wordt in de diagnose en opvolging van astma en COPD. Op deze pagina trachten we enkele veelgestelde vragen over spirometrie te beantwoorden. Klik op een vraag om het antwoord te tonen.

Een spirometrie is een eenvoudige test die de longfunctie meet. Voor het uitvoeren van een spirometrie moet men zo hard en zo lang mogelijk in een spirometer blazen. De test is veilig en kan uitgevoerd worden door de huisarts, longarts of in het ziekenhuis.

Het doel van een spirometrie is de ventilatoire functie van de longen vast te stellen. Een spirometrie omvat de meting van de geforceerde vitale capaciteit (FVC), waarbij belangrijke parameters, zoals de één-secondewaarde (FEV1), de piekstroom (PEF) en andere debieten, zoals de FEF25-75% worden bepaald. Een grafische voorstelling (het spirogram of de flow-volume curve) van het manoeuvre is een belangrijk onderdeel van het resultaat.

Belangrijke indicaties voor een spirometrie zijn:

  • de aan- of afwezigheid van longdysfuncties op te sporen, die gesuggereerd worden door de historiek of door fysieke tekens en symptomen (bvb. leeftijd, roken, familiale historiek van longziekten, hoesten, dyspnee, wheezing) en/of de aanwezigheid van andere abnormale tests (bvb. RX-thorax, arteriële bloedgas-analyse);
  • de hevigheid van gekende longziekten te bepalen;
  • de verandering in longfunctie te bepalen in functie van de tijd of in functie van het toedienen of veranderen van therapie;
  • de potentiële effecten of de respons te bepalen op omgevings- of beroepsmatige blootstelling;
  • het risico voor chirurgische procedures te bepalen die de longfunctie kunnen aantasten;
  • de handicap en/of arbeidsongeschiktheid te bepalen (bvb voor rehabilitatie, wettelijke redenen, leger).

Relatieve contra-indicaties om een spirometrie uit te voeren zijn:

  • hemoptysis van ongekende oorsprong (het geforceerde expiratoire manoeuvre kan de onderliggende oorzaak verergeren)
  • pneumothorax
  • instabiele cardiovasculaire status (het geforceerde expiratoire manoeuvre kan de status verergeren of veranderingen in de bloeddruk veroorzaken), recent myocard infarct of pulmonair embool
  • thoracaal, abdominaal of cerebraal aneurysma (gevaar voor ruptuur als gevolg van de verhoogde thoracale druk)
  • recente oogchirurgie (bvb. cataract)
  • misselijkheid, overgeven
  • recente thoracale of abdominale chirurgie

Bij deze aandoeningen kunnen geforceerde expiratoire manoeuvres de conditie verergeren, wat het uitstellen van de test noodzakelijk kan maken tot de medische condities opgelost zijn.

Hoewel spirometrie een veilige procedure is, kunnen soms ongewenste reacties optreden. Complicaties zijn gelukkig zeldzaam. Het volgende werd anekdotisch gemeld:

  • hoestaanval tijdens de test: komt het meest voor en kan een probleem opleveren voor de interpretatie van de test.
  • duizeligheid, lichte hoofdpijn, syncope
  • bronchospasm (kan wijzen op inspanningsastma)
  • pneumothorax
  • verhoogde intracraniale druk
  • borstpijn
  • het oplopen van nosocomiale infecties
  • desaturatie van zuurstof als gevolg van het onderbreken van de zuurstoftherapie

Patiënten kunnen zittend of staand onderzocht worden. Soms kan duizeligheid of syncope voorkomen tijdens het uitvoeren van een geforceerd expiratoir manoeuvre. Daarom kan de zittende positie veiliger zijn. Indien een patiënt rechtstaat, moet een geschikte stoel (bvb. met armsteunen en zonder wieltjes) achter hem geplaatst worden voor het geval de patiënt vlug moet kunnen gaan zitten. Als het manoeuvre vanuit zittende positie wordt uitgevoerd, moet de patiënt rechtop zitten met beide voeten op de grond en correct gepositioneerd worden in verhouding tot het toestel. Tijdens de duur van de test moet de rug recht blijven (niet voorover buigen).

De Exercise Challenge Test Kan uitgevoerd worden om een persoon met inspanningsastma of Exercise Induced Bronchospasm (EIB) te identificeren.

De procedure is eenvoudig:

  • Spirometrie
  • 6-8 min oefenen aan 70-80% van max. hartslag
  • Nieuwe spirometrie

Een belangrijke daling van de FEV1 met 10% (soms wordt 15% daling van PEF als maatstaf genomen) kan EIB betekenen.

De bronchospasme piekt typisch 5 tot 10 minuten na het stoppen van de inspanning en gaat meestal spontaan over 20 tot 30 minuten na deze grootste daling in longfunctie.

Net als bij bloeddrukmeters worden ook spirometers klinisch gevalideerd.

De American Thoracic Society heeft hier een protocol voor uitgewerkt.De geteste spirometers moeten een zeer strenge test reeks ondergaan waarbij26 wave forms worden opgewekt door een automatische en zéérnauwkeurige pomp.

Er worden onder meer maximale meet afwijkingen toegestaan van 3% of50ml voor de parameters FVC en FEV1.

De volledige ATS criteria zijn te vinden op de website van de American Thoracic Society.

Let er bij de aanschaf van een spirometer op dat het toestel werd gevalideerd door ATS (getest door ATS) en niet enkel voldoet aan de ATS criteria (getest door de fabrikant zelf).

Het gebruik van spirometriefilters tijdens het uitvoeren van een spirometrie wordt zeer sterk aangeraden voor de veiligheid van de patiënten en van degenen die de test afnemen.

Sinds de corona-pandemie worden spirometriefilters algemeen gebruikt.

Filters houden schadelijke bacteriën en virussen tegen en beschermen op die manier tegen contaminatie van de spirometer, maar ook van de omgeving. Veel ziekteverwekkers worden verspreid via aërosolen, dus zelfs bij gebruik van wegwerpsensoren (voor éénmalig gebruik) zijn filters noodzakelijk, gezien dit type sensoren geen verspreiding van aërosolen vermijdt.

Bij de uitbraak van de COVID19 gezondheidscrisis werden - behalve dringende en essentiële gevallen - zo goed als geen spirometrieën gedaan. Zeker in de huisartsengeneeskunde en arbeidsgeneeskunde werd het onderzoek nauwelijks of niet meer uitgevoerd.

Dit noopte de European Respiratory Society tot de publicatie van richtlijnen over het uitvoeren van longfunctietesten in pandemische situaties.

Meer info over spirometrie tijdens corona.

Met behulp van onze spirometers.

Het Nederlandse Huisartsengenootschap bracht het volgende document uit met aandachtspunten bij de aanschaf van een spirometer:

Globaal kan het advies zijn om bij aanschaf te letten op een aantal punten:

  • Het zichtbaar zijn van een flow volume curve tijdens het onderzoek en op het scherm of de print.
  • Voldoen aan ATS-criteria.
  • Mobiliteit van het apparaat in de praktijk (gebruikt u een vaste kamer/medewerker of wordt het apparaat op verschillende kamers gebruikt).
  • De aanschafprijs.
  • De kosten van de accessoires, bv. disposable transducers/filters.
  • De aanwezigheid van een ijkspuit van 3 liter.
  • De noodzaak om regelmatig te ijken (i.h.a. minder noodzakelijk bij turbine spirometers).
  • De eenvoud van de software.
  • De eenvoud van het reinigen van het apparaat.
  • De service.

Meer informatie over spirometrie:

français | english